بیمارستان سوم شعبان دماوند

دماوند در یک نگاه

شهرستان دماوند، منطقه ای سرسبز و خرم است که نام اسطوره ای کوه دماوند را با خود به همراه دارد.قرار گرفتن منطقه دماوند در محل پیوستن مرزهای سه منطقه پراهمیت کشور در ایران در گذشته (ری، قومس، طبرستان) و اکنون (تهران، مازندران، سمنان) اهمیت این سامان را دو چندان کرده است. اعتدال کم نظیر آب و هوا، تنوع آب و هوایی منطقه هر ساله عده زیادی میهمان و مهاجر را از اطراف به این شهرستان جلب می کند.

1- موقعیت جغرافیایی، آب و هوا و طبیعت

شهرستان دماوند در منطقه ای به وسعت 2800 کیلومتر مربع از شمال به استان مازندران، از مشرق به فیروزکوه، از جنوب به گرمسار و ورامین ، و از غرب به لواسانات شمیران و تهران همسایه وهم مرز می باشد.

از نظر جغرافیایی دماوند در جنوب سلسله جبال مرکزی (البرز) در قسمت شمال شرقی استان تهران بین 20/35 تا 55/35 عرض شمالی و 53/51 تا 51/53 طول شمالی با حداکثر ارتفاع 3580 متردر رشته کوه های موازی جنوبی آن از شرق به غرب امتداد یافته و نهایتا در ارتفاع 822 متر از سطح دریا به کویر مرکزی ایران منتهی می شودو ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 2300 متر می باشد.

شهرستان دماوند را سلسله کوه های به همی پیوسته و منفردی پوشانده است که در لابلای آن دره های سرسبز و خوش آب و هوا با دهها رودخانه فصلی، دایمی و چشمه های گوارا موجبات استقرار جمعیت را از حدوده ده هزار سال قبل در خود پذیرا بوده است.عمده جمعیتهای پیش از تاریخ حاشیه فلات مرکزی ایران بخصوص جلگه های ورامین ، ری و کرج بنا به مقتضیات طبیعی منطقه در فصل تابستان به این مناطق کوچ کرده و فرهنگ ییلاق و قشلاق را تحقق عینی می بخشیده اند.یافته شدن ابزارهای سنگی و دهها نمونه سفالهای مشابه آنچه که در تپه های باستانی دشت ری وجود دارد، از مناطق باستانی دماوند نظیر قلعه سی کوتی در اطراف روستای زان دماوند این حقیقت را به اثبات می رساند.تنوع آب و هوا (حداقل 15 درجه و حداکثر 38 درجه سانتیگراد در یک شبانه روز تابستانی) و به تبع آن تنوع پوشش گیاهی و محصولات کشاورزی ، شرایطی را در این منطقه فراهم آورده است که همزمان کاشتن انواع محصولات سردسیری نظیر انواع گلهای تزئینی و میوه هایی مانندگردو و سیب را در کنار محصولات گرمسیری مانند گندم و جو و انار و انجیر را در کنار گله های بزرگ گوسفند و کندوهای پرورش زنبور عسل فراهم کرده است.

وجود منابع غنی آبهای زیرزمینی و صدها نهر و چشمه گوارای آب و شیرین و رودخانه دایمی دلیچایی و تاررود در سطح حوزه فرمانداری دماوند موجب رونق روزافزون کشاورزی و گسترش باغات میوه هایی نظیر سیب، گلابی، گیلاس، آلبالو، زودآلو، قیسی، گردو، به، هلو، انار، انجیر و ... محصولاتی نظیر سیب زمینی، گندم، جو، لوبیا، انواع صیفی جات و پرورش انواع گل شده است.علاوه بر موارد یاد شده پرورش زنبور عسل و پرداختن به امور دامداری از مشاغل رایج ، متداول و پررونق در میان مردمان این نواحی بشمار می رود.

علاوه بر موارد یاد شده وجود ییلاقات سرسبز و خوش آب و هوا، دره های زیبا و دلفریب ، قلل سرسفید دامن سبز، دشتهای غرق لاله میان کوهها، چشمه های گوارای آب معدنی ،زمینهای وسیع و حاصلخیز، هوای پاک و لطیف و حیاتبخش، وجود باغاتی با شاخه های درهم تنیده و پرمیوه و سایه های بهم پیوسته و نهرهای روان و از همه مهمتر برخورداری از نعمت امنیت و آسایش به علت قرارگیری در گوشه ای دنج و دست نیافتنی همگی شرایطی مناسب برای سکونت بوجود آورده است.

2- جمعیت

جمعیت کل شهرستان طبق آخرین آمار 98053  نفر می باشد که 8/73 % در شهر و 2/26 % دیگر در روستاها زندگی می کنند.

 جمعیت نقاط شهری و روستایی و غیرساکن شهرستان دماوند براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385

 3- تقسیمات کشوری

این شهرستان از نظر تقسمیات کشوری جزو استان تهران است و از پنج شهر به نام های دماوند، کیلان، رودهن، آبسرد، آبعلی و دو بخش مرکزی و رودهن تشکیل گردیده است.بخش مرکزی شامل دهستان های جمع آبرود به مرکزیت آبسرد، ابرشیوه به مرکزیت سربندان و تاررود به مرکزیت مراء و بخش رودهن شامل دهستان های آب علی و مهر آباد می باشد که 92 روستا را در خود جای داده است.

4- مذهب و زبان

اکثر قریب به اتفاق مردم مسلمان و مذهب آنها تشیع می باشد و زبان مردم نیز یکی از لهجه های قدیمی فارسی است.اگرچه در بعضی نقاط آن نیز لهجه های مازندرانی، ترکی و کردی رواج دارد.

5-تاریخچه

طبق آنچه که از برخی کتب جغرافیا و تاریخ و سفرنامه ها برمی آید، دماوند اولین تشکیل تمدن شهرنشینی در دنیاست.

چنانچه برخی از جهانگردان خارجی، دماوند را کهن ترین شهر دنیا نامیده اند.آثار بدست آمده تاریخی ازدماوندو اطراف آن، سابقه زندگی انسان در این منطقه را به هزاران سال پیوند می دهند.

نام دماوند با عناوین دیگر در کتابهایی مانند تورات و اوستا بیانگر همین مطلب است.در دوران قبل از اسلام دماوند برای مدت زیادی مرکز حکومت دینی زرتشتیان بوده و از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده است.

بعد از ورود پربرکت دین مبین اسلام به ایران منطقه دماوند که از آن زمان از وسعت و جمعیت زیادی برخوردار بوده است همزمان با بخشی از طی و طبرستان تسلیم سپاهان  اسلام می شود و به مرور زمان مذهب شیعه جعفری در این منطقه رواج پیدا می کند و دماوند در زمان حکومت علویان طبرستان، قیام اسماعیلیان، حکومت سلجوقیان، حمله مغول به ایران و صفویان فراز و نشیب های بسیاری دیده است و در همین مدت از خشم حوادث طبیعی به ویژه زلزله نیز در امان نمانده است.در سده اخیر به ویژه در نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت و انقلاب شکوه مند اسلامی مردم این خطه نقش مهمی را ایفا کرده اند.

6- جلوه هایی از طبیعت زیبای دماوند

الف- کوه دماوند

منطقه دماوند به خاطر قله سرافراز آن جایگاه عروس پرشکوه فلات ایران معروف است که در اغلب طول سال با پوشش برف تزیین شده است.قله دماوند بر روی دیواره شمالی فلات ایران تکیه زده و با قامت رسا و پر ابهت خود عظمت خاصی بر فلات پهناور ایران بخشنده و گواهی معتبر بر قدمت این شهرستان در گذشته می باشد.

ارتفاع این کوه از سطح آب های آزاد جهان 5671 متر می باشد و درجه برودت هوا در فصل تابستان بین ظهر تا 4 بعدازظهر در حدود 4 درجه زیر صفر است.دامنه قله در ارتفاع 2000 تا 3500 متر ، یکسره از گل های شقایق پوشیده شده است.

ب- چشمه اعلا

محله چشمه اعلا در شمال غربی شهر دماوند و در فاصله 3500 متری مرکز شهر واقع شده است و یکی از تفرج گاه ها و نقاط دیدنی شهر دماوند به شمار می رود. آب چشمه به خاطر مرغوبیت و دارا بودن املاح معدنی فراوان و سفید که مظهر آن از زیر صخره سنگی بزرگی می باشد، از معروفیت بسیار برخوردار است.

محل چشمه و اطراف آن پوشیده از درختان یلند و سرسبزی است که مجموعه را تبدیل به فضای مصفایی کرده است و علاقمندان زیادی را در طول سال به ویژه فصل تابستان به خود جلب می نماید.

ج- دریاچه هویر و تار

این دو دریاچه در 36 کیلومتری شرق دماوندو جنوب شرقی روستای هویر واقع شده است.موقعیت جغرافیایی آن به گونه ای می باشد که گرداگرد آن را با فواصل متفاوت کوه هایی دربرگرفته که از سطح دریاچه بین 50 تا 500  متر ارتفاع دارد.

د- غار رودافشان

این غار در 42 کیلومتری جنوب شرقی دماوند در روستای رودافشان واقع شده است و ارتفاع دهانه غار از کف حدود بیست مترو طول دهانه آن حدود 29 متر می باشد. تمامی فضاهای داخلی غار از سنگ طبیعی بوده و از عمق 50 متری به بعد آثار لایه های آهکی بر تمامی بدنه های غار قابل رویت می باشد.

در مسیرطولانی راهروهای غار به خصوص جاهایی که عرض آن افزایش می یابد آثار قندیل هاو ستون های استالا کنیت و استالا گمیت فراوانی قابل رویت است که زیبایی خاصی به فضاها بخشیده است.

طولانی ترین مسیر غار که تاکنون شناسایی شده حدود 783 متر است اما مسیرهای فراوان دیگری وجود دارد که به نظر می رسد از رسوب لایه های آهکی یا ریزش قندیل ها مسدود شده است.

ه- پیست اسکی

 در 10 کیلومتری شهر تهران در غرب روستای مشا واقع گردید و جزء دهستان آبعلی می باشد.پیست دارای امکانات زیادی نظیر آموزش اسکی، تله کابین، زمین تنیس، سوارکاری، پرش با کایت، لژ خانوادگی، رستوران، امکانات پزشکی و ... است که تفرج گاهی زمستانی برای عموم علاقمندان به ورزش اسکی می باشد.

و- چشمه تیزآب

در شمال شهر دماوند در دو کیلومتری محله دشتمزار واقع شده است.آب این چشمه تند و گس است و جهت مداوای امراض پوستی استفاده می کنند.

در دره پشت چشمه آبشار کوچکی قراردارد که علاقمندان جهت تفریح و تفرج به آن مراجعه می نمایند.

ز- چشمه سیاه سنگ

شهرستان دماوند بدلیل موقعیت خاص جغرافیایی و طبیعی، دارای چشمه سارها و رودخانه های فراوانی می باشد.یکی ازچشمه های پر آب، چشمه سیاه سنگ است.این چشمه پس از آنکه از دل زمین می جوشد به طرف دره مجاور جاری و در طول مسیر مناظر زیبا و بدیع را پدید آورده است.از جمله این مناظر وجود چند آبشار بزرگ و کوچک است که در طول سال گردشگران زیادی به سوی خود جلب می نماید.

ح- چشمه آبعلی

چشمه آب معدنی در شمال روستای آبعلی قرار دارد.آب چشمه آب علی درکنار بستر رودخانه مبارک آباد از زمین می جوشد.درگذشته مظهر چشمه چندین بار تغییر مکان داده است.در حال حاضر آب چشمه با لوله به کارخانه منتقل می شودو پس از بسته بندی به مصرف خوراکی می رسد.

خواص درمانی این آب تسکین درد دستگاه گوارش، کبد، لوزالعمده و روده و برای تنظیم کلسترول و اسید اوریک  است.وجود CO2 در آب این چشمه موجب تنظیم دستگاه گوارش و هضم سریع غذا می شود.

ط- اغلب مناطبق دماوند

جهت استراحت و استفاده آب و هوایی مناسب می باشد.از جمله می توان به دشت مشاء، دشت کیلان، آئینه ورزان، سربندان ، اطراف رودخانه های شهر دماوند و ... اشاره کرد.

7- آثار تاریخی

دماوند از معدود مناطقی می باشد که نام آن آمیخته با فرهنگ اساطیری و فولکلوری مردم این مرزوبوم، پیوسته در اذهان و افواه جاری بوده و نام آن مظهر آزادی و حریت و به بندکشی ظلم و بیداد ضحاکی بدست مردمی ترین مرد این سرزمین یعنی کاوه آهنگر بوده است.دماوند همان نقطه ای است که آرش این پهلوان ایرانی برای نجات ایران از شر تورانیان تمامی جان خود را بر کف نهاده و با تکیه بر صلابت کوه دماوند نیروی مضاعف کسب نموده و تیری تا آن سوی ماوراء النهر می اندازد و خانه ایرانیان را وسیع و گسترده رسم می نماید.

کمتر اندیشمند و ودیعه الهی بدستی را در تاریخ ادبیات این سرزمین می توان یافت که عظمت دماوند او را مجذوب و شیفته نکرده و زبان به ستایش آن گشوده باشد.سرافرازی، استواری و پایداری قله دماوند، در هر صبح و شام حکایت و دلیل بی بدیل ماندگاری و استواری و پایمردی مردمی است که در سرزمین ایران از ازل تاریخ تا ابد آن پیوسته سرافراز زیسته اند و خواهند زیست.

تاکنون 160 اثر تاریخی و طبیعی توسط میراث فرهنگی شناسایی شده است که شامل:

 الف- شهر دماوند

به علت اهمیت فوق العاده تاریخی، فرهنگی اش توسط ژ – دمرگان فرانسوی در تاریخ 24/6/1310به شماره 56 در فهرست آثار ملی به ثبت رسانده شده است.

وی درمتنی که به دست خط خود و به زبان فرانسوی نگاشته چنین قید کرده است: بدون تردید یکی از قدیمی ترین مراکز این ولایت شهر دماوند بوده است.شهر مزبور همیشه از ری که پایتخت بوده کمتر شهرت داشته است ولی اگر از روی موالهایی که در آنجا یافت می شود قضاوت کنیم قدمت آن کمتر از ری نمی باشد.

ب- امامزادگان

در شهرستان دماوند 37 امامزاده وجود دارد که بعضی از آنان به وسیله میراث فرهنگی به ثبت رسیده است و در این قسمت به بعضی از آنان که ثبت بناهای آن قدمت بیشتری دارد اشاره می کنیم.

 1. بقعه متبرکه امامزاده هاشم (ع)

این امامزاده در شمال غرب جاده هراز در مسیر تهران به آمل در منطقه معروف به گردنه امامزاده هاشم قرار گرفته و فاصله آن تا شهر دماوند 20 کیلومتر است. آن حضرت از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است . بنا به شواهد ،سابقا در کنار این بقعه کاروانسرایی و جود داشته که در سالهای گذشته تخریب گردیده است .

ماکسیم سیرو ،در کتاب کاروانسراهای ایران ،به کاروانسرای مزبور اشاره کرده است .بنای فعلی امامزاده کاملا نوساز و درحال گسترش است .این بقعه دارای تسهیلات رفاهی خوب و مناسبی برای زائران محترم به ویژه مسافران عبوری است .گنبد فعلی امامزاده به شکل پیازی ساخته شده و به شکل زیبایی مطلا و تزیین گردیده است .همچنین دو گلدسته به ارتفاع حدود 25 متر در ضلع شمال شرقی و جنوب غربی ساختمان بقعه ساخته شده است .در سال 1382 با نظارت اداره میراث فرهنگی شهرستا دماوند بنای جدیدی به مسا حت 60 متر مربع جهت استفاده زائرین محترم احداث گردیده است .این بقعه با شماره 617 جزو آثار ملی به ثبت رسیده است .

 2. بقعه متبرکه امامزادگان عبد الله و عبیدالله (ع) دماوند

این بقعه در فاصله 550 متری شمال مسجد جامع دماوند و در محله درویش این شهر واقع شده است .بنای این بقعه از نوع برجهای ترک دار با 33 ترک و گنبد رک(مخروطی) و کاشی فیروزه ای رنگ است با توجه به معماری بنا و کاشیکاری آن احتمالا این بنا متعلق به اواخردوره سلجوقی و اوایل دوره مغول می باشد.

درون آرامگاه دو قبر به هم چسبیده وجود دارد،یکی از آنها متعلق به عبد الله و دیگری مربوط به عبیدالله است ،و احتمالا وجه تسمیه این بنا نیز به خاطر وجود همین دو مقبره است .در سالهای اخیر مسجدی در کنار این بنا ساخته شده است .در جنوبی آرامگاه درخت چنار کهنسال وجود دارد که بیش از 400 سال از عمر آن می گذرد .بنای بقعه امامزادگان عبدالله و عبیدالله از بناهای ارزشمند شهر دماوند است که با شماره 922 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سالهای 76 الی 78 توسط میراث فرهنگی استان تهران مرمت گردیده است .این بنا دارای امکانات تفریحی و پذیرایی است .

 3. بقعه متبرکه امامزاده عبد الله (ع) آئینه ورزان

بقعه این امامزاده در روستای آئینه ورزان (آئین ورزان )،در فاصله 17 کیلومتری شرق شهر دماوند و در 70 کیلومتری شرق تهران واقع شده است .آن حضرت که از نوادگان امام صادق (ع) به شمار می رود به بمبزاده عبد الله شهرت دارد .این بقعه از قلوه سنگ و ملات گچ ساخته شده و پلان آن به صورت برج آرامگاهی هشت ضلعی و دارای گنبد رک(مخروطی)است. بنای این امامزاده مربوط به اواخر دوران مغول است ،ولی الحاقاتی از دوره های صفوی و قاجاریه در آن وجود دارد .از آثار دوره صفویه می توان به معجر چوبی منبت کاری شده روی مرقد امامزاده اشاره کرد .بر روی ضریح چوبی ،تاریخ 730 هجری قمری نقش بسته است .در سمت شمال شرقی بقعه ،چشمه آب گوارایی است که آب آن به سمت صحن خارجی آرامگاه به داخل حوضچه ای جریان دارد .در چند سال اخیر در اطراف امامزاده چندین حسینیه احداث شده که در نتیجه بنای امامزاده را به صورت یک مجموعه کامل جلوه گر ساخته است .از دیگر موارد شاخص این امامزاده وجود درخت چنار کهنسالی است که سن آن احتمالا به بیش از 500 سال می رسد .بنای بقعه امامزاده عبد الله (ع) دارای ارزش فرهنگی بسیاری است .به طوری که در سال 1366 به ثبت رسیده است و این امامزاده با توجه به حسینیه های متعددی که در اطراف آن ساخته شده ،دارای تسهیلات و امکانت مناسبی برای پذیرایی از زائرین محترم است . 

 4. بقعه متبرکه امامزاده محمد (ع)

بقعه این امامزاده در مسیر جاده آسفالته تهران_فیروز کوه ،بعد از شهر گیلاوند و پل شلمبه و در سمت چپ جاده واقع شده است .بنای این بقعه دارای دو قسمت قدیم و جدید است .بخش قدیمی شامل مقبره ای به صورت برج هشت ضلعی است که بر بالای آن گنبد بنا قرار دارد.این گنبد به صورت دوپوش ساخته شده و بنای بیرونی آن مخروطی شکل است و به طور کلی موزون وزیباست. قدمت این بنا با توجه به نوع قوسها و سبک معماری به قرن ششم یا هفتم هجری بر می گردد.

این امامزاده به شماره                  در تاریخ                        به ثبت رسیده است.

 5. بقعه متبرکه امامزاده سید محمد گتمیر (ع)،مشهور به میر مطهر

این امامزاده که به میر مطهر نیز شهرت دارد ،در بخش آبسرد و در 18 کیلو متری جنوب شرقی شهر دماوند بر روی تپه ای نه چندان بلند قرار گرفته است .پلان اصلی بنای این امامزاده چلیپایی شکل و شامل دو مستطیل متقاطع است زوایای آن در بیرون و داخل دارای پس و پیش رفتگی هایی است که موجبات ایجاد گوشواره های تزیینی را به همراه تزیینات گچ بری در زیر گنبد فراهم آورده است .گنبد این بنابه صورت تخم مرغی شکل است و در زیر آن ،جرزها و دیوارهای ضخیم جانبی و میانی ،بار سنگین گنبد وسقفهای مسطح بالای چهار بازوی چلیپا شکل در چهار سوی گنبد را مهار کرده اند.

شالوده این بنا احتمالا مربوط به قرن هشتم هجری است .لکن بنای دوره صفوی و قاجاری در تاریخ 10/3/82 با شماره 8685 جزو آثار ملی ثبت گردیده است .تزیینات آجرکاری و کار بندی و یزدی بندهای زیر گنبد و طاقنماهای زیر ساقه گنبد داخلی همراه با تزیینات اسلیمی و گیاهی گچی از نمونه های ارزشمند هنرهای تزیینی درون این بقعه است و مرمت و باز سازی بدنه خارجی بنا و پوشش گنبد بنای این امامزاده در سال 1380 توسط میراث فرهنگی انجام شده است . در سال 1381 نیز سردابه ای در طبقه زیرین بقعه کشف شد که توسط اداره میراث فرهنگی شهرستان دماوند بازسازی و حفاظت می شود. 

 6. بقعه متبرکه امامزاده محمد تقی (ع)

بقعه امامزاده محمد تقی (ع)در شهر رودهن ،در 41 کیلومتری شرق تهران قرار دارد .آن حضرت از نوادگان امام جعفر صادق (ع) است .بنای امامزاده شامل برج هشت ضلعی است که در هر ضلع آن از نمای بیرون طاقنمایی تعبیه شده است .گنبد بنا از نوع دو پوش است و از بیرون به صورت مخروطی ساخته شده است و با توجه به سبک بنای بقعه می توان آن را به قرن هفتم یا هشتم هجری نسبت داد .بنای این بقعه در سال 1380 توسط میراث فرهنگی استان تهران مرمت گردیده است .این بقعه از امکانات رفاهی مناسبی برای استفاده زائرین محترم برخوردار است .بقعه مزبور با شماره 8683 در تاریخ 10/3/82 جزو آثار ملی ثبت گردیده است .

ج- بناهای تاریخی

الف) بنای شیخ شبلی

از آثار تاریخی شهر دماوند بنای یادبود شیخ شبلی معروف به یاگنبد است که روی تپه ای در دامنه کوه مشرف به شهر بنا شده است. این بنا از بناهای عهد سلجوقی در ایران است و از قرن پنجم هجری به جای مانده است گنبد برج دارای هشت ترک که با یک شکستگی تند به طرف پایین متمایل می شود. شبلی یکی از عرفای مشهور قرن سوم هجری است که در زمان خلافت عباسیان مدتی حکمران دماوند بوده و بعلت تحولات روحی که در او بوجود می آید به بغداد می رود و تا آخر عمر در آنجا به ریاضت و تهذیب نفس می پردازد.وی را بعد از وفات در محله خیزران بغداد به خاک سپردند.

ب) مسجد جامع دماوند

از مساجد کم نظیری است که از نظر موقعیت مکانی، ساختمان و معماری سراغش را در کمتر شهری از شهرهای ایران می توان یافت. در جایگاه کنونی مسجد قبل از ظهور اسلام آتشکده بزرگی بوده است که پس از ظهور اسلام دردهه سوم هجری به مسجد بزرگ تبدیل گردید. طبق گفته بعضی از محققین این مسجد از مساجد اولیه ایران است که به سبک اعراب بنا شده بود که آثاری از آن باقی نیست.

از آثار بجا مانده این مسجد می توان مناره و برخی گچ بریها و آجرکاریها و محراب کوچک را نام برد که مربوط به زمان حکومت سلجوقیان می باشد که خوشبختانه پس از زلزله های فراوان و تعمیرات پی در پی هنوز حفظ شده است.

در جوب های بالای ستون های شبستان مسجد  نام شاه اسماعیل اول صفوی و تاریخ 927 ه ق حک شده است.

ج) قلاع متعدد در منطقه ساران ، کیلان، آبسرد

بطوری که از کتاب های تاریخی برمی آید یکی از مناطق مهم قلمرو امپراطوری ماد ناحیه شمالی دشت کویر تا قسمتی از دامنه های جنوبی این منطقه خصوص کیلان ازمراکز حساس و مهم بشمار آمده است.این قلعه ها که بعضا بزور کامل تخریب شده اند عبارتند از قلاع زرآباد، مزدک، عسکر ،حصارک، سپید، دیو، فاجان، پیرزن، وادان و گیو

د) بناهای تاریخی دیگری مانند پل فردوسی، پل تاریخی نمیر، چنار جیلارد، چنار روستای چنار غرب، حمام محله درویس، خاب جناب، مسجد جامع کیلان وجود دارد که در بخش های دیگر اشاره می گردد.

ه ) محوطه تاریخی ولیران

بیشترین شناخت ما از دوره اشکانی حاصل کاوش های باستان شناختی است که در نواحی شرقی و غربی قلمرو امپراطوری اشکانی صورت گرفته است.آثار این دوره در سرزمین فعلی ایران کمتر یافت شده و اطلاعات ما محدود است به کاوش های اندک باستان شناسی که در نقاط مختلف ایران همچون قومس، قلعه ضحاک، کوه خواجه و چند منطقه دیگر انجام گرفته است.با کشف آثار ارزشمند یافت شده در منطقه ولیران دماوند باب جدیدی در عرصه آثار محوطه تاریخی ولیران می تواند به عنوان حلقه ارتباطی شرق و غرب امپراطوری اشکانی نقش اساسی ایفا کند.محوطه تاریخی ولیران در فاصله 1/5 کیلومتری جنوب روستای ولیران بر روی تپه ماهورهای میان روستای ولیران در سمت شمال، روستای شملبه در سمت جنوب و در حاشیه شرقی رودخانه تار قرار دارد.

8- سوغات محلی دماوند

   1. آب معدنی دماوند – آب معدنی آب علی

    2. عسل،گردو، حلوا لوز، توتک، آب نبات کیلانی، نان محلی

9-  محصولات طبیعی

قیسی، گردو، سیب درختی، هلو، گل های زمینی، سیب زمینی، صیفی جات (کدو، خیار)

10-صنایع دستی

   1. فرش، گلیم، سفره محلی

   2. معرق کاری و منبت کاری